Άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό λογοτεχνικό περιοδικό «Βιβλιοδείκτης», 8 Φεβρουαρίου 2013
Πόσο μεγάλη είναι η φαντασία σας; Τόση ώστε να συλλάβει τον αριθμό λογοτεχνικών βραβείων που έχουν θεσμοθετηθεί και συνεχίζουν να θεσμοθετούνται; Αν μάλιστα η φαντασία σας δεν έχει όρια, τότε μπορείτε ακόμη και να δημιουργήσετε το δικό σας βραβείο με το οποίο θα απονείμετε τιμές και δόξες στο έργο που έχετε ξεχωρίσει. Αλήθεια, έχετε αναρωτηθεί ποτέ σχετικά με τη χρηστικότητα ή την αναγκαιότητα όλων αυτών των βραβείων, επαίνων, διακρίσεων, παπύρων και άλλων περγαμηνών; Σας έχει απασχολήσει ποτέ η διαδικασία με την οποία απονέμονται αυτά τα βραβεία; Άραγε, πόση αντικειμενικότητα τα διακρίνει;
Τι είναι λοιπόν ένα βραβείο; Σύμφωνα με το λεξικό του Τριανταφυλλίδη, μια θεσμοθετημένη υλική ή ηθική αμοιβή, έπαθλο σε κάποιον που πρώτευσε ή διακρίθηκε σε κάτι. Πολύ ωραία. Θα μπορούσε άραγε να εφαρμοστεί και στη λογοτεχνία; Σίγουρα μπορούμε να βραβεύσουμε κάποιον που έχει διακριθεί για τις επιδόσεις του σ’ ένα αγώνισμα (καλύτερος χρόνος για παράδειγμα ή μεγαλύτερο σκορ). Πώς μπορείς λοιπόν να βραβεύσεις κάποιον που έχει προσπαθήσει με επιμονή, έχει προχωρήσει σε θυσίες και καρπός όλων αυτών είναι ένα βιβλίο γραμμένο με τα δικά του βιώματα, τις ανησυχίες, το ύφος, τον δικό του τρόπο, τη δική του μοναδική, προσωπική σφραγίδα; Ποιο μπορεί είναι το κριτήριο για να ανακηρύξεις τον «νικητή»; Ο συνολικός αντίκτυπος του έργου; Η άρτια γραφή του, η ουσία και το περιεχόμενό του; Ή απλά η εξυπηρέτηση μίας σκοπιμότητας;
Βραβεία. Για ποιους; Για όλους αυτούς που κατάφεραν μέσω του κύκλου τους να προωθήσουν ένα βιβλίο, να το διαφημίσουν και, εν τέλει, να το επιβάλουν στο ανυποψίαστο αναγνωστικό κοινό; Πώς και ποιοι επιλέγουν τις βραχείες λίστες των «προς βράβευση» έργων; Δεν είναι λιγάκι περίεργο όλα τα βιβλία που συγκαταλέγονται σ’ αυτές τις λίστες να είναι μονάχα συγκεκριμένων εκδοτικών οίκων μετρημένων στα δάκτυλα; Και πόσα «βραβευμένα» βιβλία ακόμη θα ασφυκτιούσαν στα πίσω ράφια των βιβλιοπωλείων αν δεν τους είχε απονεμηθεί μια διάκριση; Η αξία αυτών των βραβείων φαίνεται να είναι σπουδαία για μερικά βιβλία τα οποία θα είχαν ίσως ακολουθήσει τον δρόμο της πολτοποίησης δίχως το κατάλληλο σπρώξιμο.
Πώς αποδίδεται ένα λογοτεχνικό βραβείο; Με επιτροπή φυσικά! Και πώς επιλέγονται τα μέλη αυτής της επιτροπής; Με αξιολογικά κριτήρια φυσικά και βάση προσόντων, γνώσεων, εμπειρίας, εντυπωσιασμού του κοινού που διψάει να μάθει για το ποιο έργο θα βραβευτεί τελικά από τα προτεινόμενα. Οπότε περιμένουμε την επιτροπή να καταλήξει στο αποτέλεσμα της διαδικασίας με διαφάνεια, απαλλαγμένη από σκοπιμότητες και συμφέροντα. Ανακοινώνεται το «αντικειμενικό» αποτέλεσμα και όλοι μαζί, εκδότες, συγγραφείς, κριτικοί και αναγνώστες πανηγυρίζουμε για το αποτέλεσμα. Συγχαρητήρια! Όσο για τους υπόλοιπους που έφθασαν μέχρι την πηγή χωρίς να δροσιστούν, μπορούν να διαφημίσουν το βιβλίο τους ως «υποψήφιο για το βραβείο τάδε», γραμμένο μάλιστα το «υποψήφιο» με μικρότερη γραμματοσειρά, μπορούν να ελπίσουν σε ακόμη μεγαλύτερες πωλήσεις. Συγχαρητήρια και σ’ αυτούς λοιπόν! Όλος ο χώρος του βιβλίου πανηγυρίζει για τη νίκη του!
Αν κάποιος από εσάς θελήσει ποτέ να μάθει για τα αληθινά βραβεία λογοτεχνίας και τους νικητές τους, δε χρειάζεται να ψάξει πολύ: ας απευθυνθεί στον εαυτό του ως ταπεινό και σεμνό αναγνώστη. Και όσο περισσότερο ο απλός αναγνώστης θελήσει να «χαθεί» στις σελίδες του βιβλίου, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η επιβράβευση του συγγραφέα του. Η άδολη και αληθινή.
0 Comments