Συνέντευξη στη συγγραφέα Ευρυδίκη Αμανατίδου για τη στήλη της "Επί Τόπου" που διατηρεί στον διαδικτυακό χώρο συλλογής και διάθεσης ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού με ελεύθερη διανομή Schooltime.gr 

Την πόλη της Καβάλας την έφερνα πάντα στο μυαλό μου συνδεδεμένη με χαλαρές καλοκαιρινές βραδιές δίπλα στη θάλασσα. Να που χρόνια μετά μέσα στο καταχείμωνο, ο άνεμος της δημιουργίας και της φαντασίας μάς έκανε να συναντηθούμε ξανά με αφορμή μια Σαΐτα.

«Επί τόπου» συνάντηση με τον φιλόλογο Ηρακλή Λαμπαδαρίου, δημιουργό των εκδόσεων Σαΐτα για να μιλήσουμε για το ελεύθερο ταξίδι των βιβλίων στο διαδίκτυο.

Ηρακλή, από ποια ανάγκη προέκυψε η ιδέα της δημιουργίας της Σαΐτας;

Από την ανάγκη να μπορεί οποιοσδήποτε έχει προσπαθήσει και έχει καταφέρει μετά από αρκετές θυσίες και επιμονή να γράψει ένα έργο, να συναντήσει τους αναγνώστες του χωρίς κόστος και να διαβαστεί, να συζητηθεί, να προκαλέσει, να αγαπηθεί. Από την ανάγκη οποιοσδήποτε θέλει να αφιερώσει χρόνο στην ανάγνωση ενός βιβλίου, να έχει πρόσβαση σ’ αυτό άμεσα, δωρεάν, χωρίς εμπόδια, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς περιορισμούς. Από την ανάγκη για το ελεύθερο ταξίδι των βιβλίων, που είναι και το σύνθημα των Εκδόσεών μας.

Μόλις ξεκίνησε το ταξίδι του το πρώτο σου εικονογραφημένο παραμύθι «ο μαγικός σελιδοδείκτης». Ποια η σχέση του με το «τάξη δημιουργική με φαντασία αρκετή», το προηγούμενό σου βιβλίο που ήταν και το εναρκτήριο πέταγμα της Σαΐτας;

«Ο μαγικός σελιδοδείκτης» προσπαθεί να κεντρίσει το ενδιαφέρον των μαθητών για την αξία της ανάγνωσης και κατ’ επέκταση όλων των μαθημάτων που διδάσκονται στο Σχολείο. Παράλληλα, προσπαθεί να δώσει στους γονείς ένα παράδειγμα για το πώς οι ίδιοι, αν αφιερώσουν μέρος του χρόνου τους, θα μπορέσουν να βοηθήσουν σημαντικά τα παιδιά τους να καλλιεργήσουν τη δημιουργικότητα και τη φαντασία τους, αντιμετωπίζοντας την ανάγνωση ως μια πρόσκληση για διασκέδαση και γνώσεις και όχι ως μια ακόμη υποχρέωση στις ομολογουμένως πολλές που έχουν. Συνδέεται λοιπόν άμεσα με το πρώτο μου βιβλίο, αυτό που ξεκίνησε το ταξίδι της σαΐτας. Το συμπληρώνει δίνοντας ένα ακόμη παράδειγμα άμεσα υλοποιήσιμο και απλό, όπως και τα υπόλοιπα που υπάρχουν στο «τάξη δημιουργική με φαντασία αρκετή».

Πιστεύεις πως έρχεται σε σύγκρουση η ιδιότητα του συγγραφέα με αυτήν του επιμελητή και εκδότη;

Το αντίθετο. Πιστεύω πως ένας επιμελητής για να είναι αποτελεσματικός οφείλει να γνωρίζει το πώς δημιουργείται ένα κείμενο, τις θυσίες που απαιτούνται, τον ατελείωτο χρόνο, τη σωματική και ψυχική κούραση, τα εμπόδια κατά τη διαδικασία της συγγραφής, όλα όσα ο συγγραφέας αφιέρωσε για να γράψει το έργο του. Επίσης ένας εκδότης οφείλει να τα αναλογιστεί όλα αυτά ώστε να μην αντιμετωπίζει ένα βιβλίο ως εμπόρευμα αλλά ως αυτό που πραγματικά είναι: η κατάθεση της ψυχής ή τμημάτων της ψυχής και του συναισθηματικού κόσμου του συγγραφέα στο χαρτί με τρόπο επίπονο και δύσκολο. Έτσι θα αποκτήσουν πάλι το νόημά τους οι λέξεις ηθική, ειλικρίνεια, σεβασμός, αναγνώριση, εμπιστοσύνη.

Ο ήρωάς σου ο Ιάσονας είναι ένας μικρός μαθητής που απεχθάνεται και το σχολείο και το διάβασμα. Είναι όντως αυτή η πραγματικότητα των ημερών μας;

Πλέον ζούμε σε μια εποχή πλημμυρισμένη από νέες πληροφορίες, νέα επιστημονικά επιτεύγματα, καινούριες θεωρίες στους περισσότερους τομείς της γνώσης. Ως εκ τούτου ολοένα και περισσότερο αυξάνονται τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών του σχολείου όπως και οι απαιτήσεις που έχει αυτό από τους μαθητές. Στην προσπάθεια λοιπόν των εκπαιδευτικών να ανταποκριθούν στο νέο αυτό περιβάλλον, μειώνεται η δυνατότητα ανάπτυξης της δημιουργικότητας και της φαντασίας των μαθητών, που είναι και το ζητούμενο ενός σύγχρονου και αποτελεσματικού σχολείου. Έτσι το σχολείο περιορίζεται στα απαραίτητα, δηλαδή αυτά που πρέπει να μάθουν οι μαθητές ακόμη κι αν δεν τα κατανοήσουν, και μεταφέρουν τις απορίες τους στις επόμενες τάξεις, χωρίς ποτέ να καταφέρουν να τις επιλύσουν. Κάπως έτσι οι μαθητές απομακρύνονται από το σχολείο και τις γνώσεις που αυτό προσφέρει, μη διστάζοντας να χρησιμοποιήσουν την εύκολη αλλά και τόσο καταστροφική οδό της παπαγαλίας. «Αποστηθίζω, γράφω καλά, προχωράω στην επόμενη τάξη, περνάω στο Πανεπιστήμιο που θέλω, αδυνατώ να αντιληφθώ τι συμβαίνει γύρω μου στην πραγματική ζωή, με εξαπατούν, με κοροϊδεύουν». Δυστυχώς αυτό είναι το αποτέλεσμα της παπαγαλίας με μία πρόταση.

Παιχνίδι ή βιβλίο; Τι ωθεί τους ενήλικες να προκρίνουν συνήθως το πρώτο σαν δώρο σε ένα παιδί;

Είναι γεγονός πως οι περισσότεροι από μας δεν έχουμε μάθει να αντιμετωπίζουμε τα προβλήματα και τις δυσκολίες και επιλέγουμε πάντα την εύκολη οδό, την ξεκούραστη, την απλή, την άνετη. Έτσι κάπως σκέφτονται οι γονείς που επιλέγουν ένα παιχνίδι αντί ενός βιβλίου για τα παιδιά τους. Το παιχνίδι είναι απλό, ξεκούραστο, άνετο με μια ελάχιστη ή ίσως και καθόλου δυσκολία. Αντίθετα, το βιβλίο έχει κάποιες δυσκολίες: απαιτεί συγκέντρωση, χρόνο, κατανόηση, συνέπεια στην ανάγνωσή του. Γιατί λοιπόν να κουράσουμε τα παιδιά που ήδη έχουν πολλά βιβλία να διαβάσουν από το σχολείο; Ας πάρουμε ένα ακόμη παιχνίδι για τη συλλογή μας, το οποίο μετά από ένα διάστημα θα παρατηθεί σε κάποια γωνιά. Τα έχω ακούσει όλα αυτά και δυστυχώς δεν προκαλούν το γέλιο.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να συνηθίσει ο κόσμος το διάβασμα ενός βιβλίου σε ψηφιακή μορφή;

Στη χώρα μας είναι εύκολο με κάποιες όμως δυσκολίες. Εύκολο στο να βρει κανείς δωρεάν βιβλία στο διαδίκτυο, δύσκολο στο να βρει τρόπο για να τα διαβάσει χωρίς να καταπονεί το σώμα του στην καρέκλα μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή. Η απόκτηση ηλεκτρονικού αναγνώστη που διευκολύνει αρκετά την ανάγνωση ebooks, είναι δύσκολη καθώς η ελληνική αγορά δεν έχει βρει ακόμη έναν τρόπο για να τους προσφέρει σε ελκυστικές τιμές. Μάλιστα από ένα μεγάλο κατάστημα ενημερώθηκα ότι διέθεταν ηλεκτρονικό αναγνώστη αλλά τον απέσυραν και μου πρότειναν να αγοράσω ένα tablet για την ανάγνωση ebooks. Κάθε αρχή και δύσκολη και φυσικά δεν απογοητευόμαστε. Είμαι σίγουρος ότι σε λίγα χρόνια με τη διάδοση των ebooks και την εύρεση λύσης στο πρόβλημα απόκτησης ereader, οι αναγνώστες θα προτιμήσουν το ψηφιακό από το έντυπο βιβλίο καθώς το πρώτο συνδυάζει δύο πολύ μεγάλες ανάγκες μας: την απόλαυση της ανάγνωσης και την εξοικείωση με την τεχνολογία.

Εθελοντής ο ίδιος από πολύ μικρή ηλικία, πιστεύεις πως είναι κάτι έμφυτο ή το «μαθαίνει» κανείς;

Το μαθαίνει, το δοκιμάζει, το αγαπάει, το επιδιώκει, το αισθάνεται, το εξελίσσει, το διευρύνει, το απογειώνει. Πώς αλλιώς θα γνωρίσει τι είναι αυτό που τον γεμίζει, του αρέσει, του δίνει χαρά και δύναμη για τον δύσκολο αγώνα της ζωής;

Γυρνώντας ξανά στο παραμύθι σου, ποιος είναι ο ρόλος που παίζει μια Βιβλιοθήκη στη φιλαναγνωσία;

Μεταξύ ενός πολύτιμου αντικειμένου κι ενός θησαυρού, πιστεύω ο καθένας μας θα διάλεγε το δεύτερο. Αυτός ο θησαυρός είναι η κάθε μία Βιβλιοθήκη η οποία έχει συγκεντρωμένα πολλά, πάρα πολλά πολύτιμα βιβλία. Είναι πολύ σημαντικός ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει μια Βιβλιοθήκη για την ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας. Το ζητούμενο είναι οι δράσεις που γίνονται σ’ αυτή για το σκοπό αυτό. Μια Βιβλιοθήκη που περιορίζεται στον δανεισμό βιβλίων με επιστροφή μετά από 15 ημέρες, είναι μια άψυχη Βιβλιοθήκη, που αναπόφευκτα θα την επισκέπτονται περιορισμένοι στον αριθμό αναγνώστες.

Οι ήρωες των βιβλίων σε κάνουν να πιστεύεις πως θα τους συναντήσουμε και στην πραγματικότητα;

Ξωτικά, νεράϊδες, δράκοι, μάγισσες, ιππότες, πριγκίπισσες, πειρατές, γοργόνες και τόσοι άλλοι χαρακτήρες και ήρωες των παραμυθιών. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσα κοινά στοιχεία μπορεί να βρει κάποιος ανάμεσα σε όλους αυτούς και στους πολιτικούς, τους επιχειρηματίες, τους δημοσιογράφους, τους εμπόρους, τους γιατρούς, τους συγγραφείς, τους μαθητές, τους εθελοντές και τόσους άλλους που συναντούμε καθημερινά.

Θεωρείς τα βιβλία μαγικά ή τους σελιδοδείκτες, εν προκειμένω τον τρόπο που θα χρησιμοποιήσουμε για να ωθήσουμε κάποιον να γίνει αναγνώστης;

Μέσα από τις εκπλήξεις, τα δώρα, μέσα από ευφάνταστους τρόπους και δημιουργικές ιδέες, μπορούμε να καταφέρουμε να προσελκύσουμε καινούριους αναγνώστες. Βρίσκουμε έναν μαγικό τρόπο για να τους προτρέψουμε σε αναγνωστικά ταξίδια σ’ έναν κόσμο που συνεχώς μας επιφυλάσσει εκπλήξεις έντονων συναισθημάτων, τοπίων, χαρακτήρων, σκέψεων, ιδεών. Κρύψτε τα βιβλία και σκεφτείτε παιχνίδια για να τα ανακαλύψουν τα παιδιά, συζητήστε τα βιβλία μαζί τους και παίξτε με τους ήρωές τους με χίλιες δυο δραστηριότητες που μπορείτε να σκεφτείτε. Ανταλλάξτε βιβλία, χαρίστε τα, μοιραστείτε στο διαδίκτυο τις εντυπώσεις σας. Ζήστε με τα βιβλία και κάθε μέρα μαζί τους. Γιατί αυτά μας δίνουν ζωή.

Ελευθερία ή ασυδοσία στο διαδίκτυο; Έχουμε επιλογή ή είναι μονόδρομος;

Το «μικρό χωριό» του διαδικτύου είναι ακριβώς όπως και η «μικρή» κοινωνία μας. Στο διαδίκτυο βέβαια οφείλουμε να είμαστε ακόμη πιο προσεκτικοί από ό,τι είμαστε στην κοινωνία καθώς υπάρχει η ανωνυμία ή η εξαπάτηση με ψεύτικη ταυτότητα. Είναι γεγονός όμως ότι στο διαδίκτυο υπάρχει πολύ μεγαλύτερη ελευθερία από ό,τι στην κοινωνία και συμβάλει στην επίτευξη συνεργασιών, γνωριμιών, συζητήσεων και τόσων άλλων που θα ήταν αδύνατον να πραγματοποιηθούν στον πραγματικό κόσμο. Επιλογή μας λοιπόν είναι το πώς θα χρησιμοποιήσουμε το διαδίκτυο και οφείλουμε να την κάνουμε συνειδητά με ήθος και ειλικρίνεια.

Πραγματικά εμπεριστατωμένες και διαφωτιστικές οι απαντήσεις του Ηρακλή Λαμπαδαρίου τον οποίο ευχαριστώ πολύ. Εύχομαι πολλά πετάγματα στις εκδόσεις Σαΐτα που μπορείτε να γνωρίσετε καλύτερα στο www.saitapublications.gr

Το παιδικό εικονογραφημένο παραμύθι «Ο μαγικός σελιδοδείκτης» ξεκίνησε το ελεύθερο ταξίδι του στο διαδίκτυο από τις Εκδόσεις Σαΐτα και δίνει την ευκαιρία σε 10 τυχερούς αναγνώστες να κερδίσουν από 10 «μαγικούς» σελιδοδείκτες ο καθένας σε διάφορα χρώματα! Ενημερώνεστε πατώντας τον σύνδεσμο http://www.saitapublications.gr/2012/12/contest.html

Το άρθρο της κ. Ευρυδίκης Αμανατίδου διατίθεται, με άδεια Creative Commons (Αναφορά δημιουργού-ιστοχώρου δημοσίευσης, μη εμπορική χρήση, όχι παράγωγα έργα). Άρθρα της συγγραφέως θα βρίσκετε στη στήλη της «Επί Τόπου» της ιστοσελίδας Schooltime.gr