Ακολουθεί το άρθρο μου που δημοσιεύτηκε σήμερα στην εφημερίδα "ΦΩΝΗ της Ροδόπης" με τίτλο "Ψάχνουμε την "ουσία" αλλού... με τον Γκάρο Εσαγιάν".


Οι συνέπειες της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών και το συνεχώς αυξανόμενο μέγεθος του φαινομένου αυτού στο άτομο και στην κοινωνία είναι έκδηλα και μας γεμίζουν με ανησυχία.


Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά των Ναρκωτικών, από την οποία μας χωρίζουν μόλις τέσσερις μέρες, επισκεφτήκαμε τον Ψυχίατρο/ Ψυχαναλυτή και Επιστημονικό συνεργάτη του Κέντρου Πρόληψης «Ορφέας», κο. Γκάρο Εσαγιάν, σε μια προσπάθεια να παρέχουμε στους αναγνώστες της «Φωνής» μια εξειδικευμένη πληροφόρηση σχετικά με την κατάσταση των εξαρτησιογόνων ουσιών στην κοινωνία, με έμφαση στα νεότερα μέλη της και τις οικογένειές τους.

Η.Λ.: Εξαρτησιογόνες ουσίες: ένα πρόβλημα με ολοένα και μεγαλύτερες διαστάσεις. Ποιοι είναι οι κυριότεροι λόγοι που ωθούν τους νέους στα ναρκωτικά;

Γ.Ε.: Θα λέγαμε ότι δύο είναι οι κύριοι λόγοι. Ο πρώτος λόγος είναι η λανθάνουσα ψυχοπαθολογία, δηλαδή άτομα με κάποιο πρόβλημα στην προσωπικότητά τους και ο δεύτερος, ο οποίος κατεξοχήν ενδιαφέρει τον περισσότερο κόσμο, η εφηβεία. Ο έφηβος στο πλαίσιο του για αυτονόμηση, ξεπερνώντας τα όρια, δοκιμάζει διάφορες ουσίες. Ψυχολογικοί και κοινωνικοί επομένως οι λόγοι.

Η.Λ.: Ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος αποφυγής χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών;

Γ.Ε.: Η πρόληψη. Από πολύ μικρή ηλικία, η οικογένεια και το σχολικό περιβάλλον μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στο πολύ σημαντικό κομμάτι της πρόληψης. Σκοπός είναι η συγκρότηση μιας ανεξάρτητης και αυτόνομης συμπεριφοράς του ατόμου και η αποτροπή της επιρροής των κακών συναναστροφών. Αυτή η συμπεριφορά, βέβαια, κτίζεται σιγά-σιγά και δυστυχώς, εκλείπει στις μέρες μας.

Η.Λ.: Σε ευρωπαϊκό επίπεδο τα μεγέθη των αριθμών-δεικτών για τη χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών φαντάζουν ασύλληπτα. Ποια είναι η γνώμη σας;

Γ.Ε.: Πράγματι. Παρουσιάζουν μια κάμψη σε ό,τι αφορά τα κλασικά ναρκωτικά, ενώ έξαρση παρατηρείται στη νέα μορφή των εξαρτητικών συμπεριφορών, που είναι η παθολογική χρήση του Διαδικτύου και η εικονική πραγματικότητα (π.χ. βιντεο-παιχνίδια).

Η.Λ.: Σε τοπικό επίπεδο η χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών είναι άκρως ανησυχητική, ενώ θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι καθημερινά στις εφημερίδες υπάρχει «ειδικό δελτίο» για τα ναρκωτικά με συλλήψεις ατόμων, κυρίως νεαρών, με μικροποσότητες και με κάθε είδους παράνομη ουσία και σκεύασμα.

Γ.Ε: Δεν μας εκπλήσσει. Ήδη από το 2002 σε μια έρευνα που διεξήχθει στη σχολική κοινότητα (μαθητές Λυκείου) είχε διαφανεί μια τάση που έδειχνε το μέσο όρο των παθολογικών αιτιών. Στην αντίστοιχη έρευνα το 2007 για τη χρήση κάνναβης-ηρωίνης, παρατηρήθηκε μια βελτίωση. Βέβαια, μέσα από την έρευνα αυτή σημειώθηκε μια πτώση του μέσου όρου ηλικίας της χρήσης ναρκωτικών, από τα 16 έτη στα 14. Αυτό αντανακλά τη γενικότερη τάση. Από το τέλος του Δημοτικού μέχρι τη Α’ Γυμνασίου, υπάρχει το ενδεχόμενο πειραματισμού. Ένας ακόμη λόγος για την επαγρύπνηση των γονέων.

Η.Λ.: Πώς μπορεί να ξεφύγει κάποιος από τις εξαρτησιογόνες ουσίες;

Γ.Ε.: Δύσκολα μπορεί να ξεφύγει κάποιος αν έχει προχωρήσει πέρα από τον πειραματισμό. Να σημειώσω, μάλιστα, πως όταν το μαθαίνουν οι γονείς, η χρήση ναρκωτικών έχει ξεκινήσει ήδη από πολύ καιρό. Στο πλαίσιο της οικογένειας, θα πρέπει να καλλιεργηθούν υγιείς προσωπικότητες και απαιτείται μια ψύχραιμη στάση. Ειδικά κατά τη διάρκεια της εφηβείας, η οικογένεια παίζει σημαντικό ρόλο. Βέβαια, ο ίδιος ο έφηβος θα εμπλακεί στη διαδικασία της θεραπείας. Όποιος πιστεύει ότι από μόνος του θα ξεφύγει από τη χρήση ναρκωτικών, ότι από μόνος του θα δώσει τη λύση στο πρόβλημα, κάνει λάθος. Καλό είναι να μιλήσει σε κάποιον.

Η.Λ.: Η κοινωνία φαίνεται να απομονώνει τα άτομα που έχουν κάνει η κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών, φαίνεται να τα βγάζει ουσιαστικά στο περιθώριο. Που οφείλεται αυτό το ιδιόμορφο είδος ρατσισμού;

Γ.Ε.: Η παραβατικότητα των ατόμων αυτών είναι η αιτία που ωθεί σ’ αυτόν τον αποκλεισμό. Για να εξασφαλίσουν τη δόση τους, τα άτομα πρέπει να πάρουν χρήματα και τότε αρχίζει η παραβατική συμπεριφορά με κλοπές, αφαίρεση μικροποσών από το πορτοφόλι των γονέων κτλ. Η κοινωνία καταδικάζει τόσο το άτομο όσο και την οικογένεια του ατόμου. Το φαινόμενο μας αφορά όλους. Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση παίζει πολύ σημαντικό ρόλο.

Η.Λ.: Ο αθλητισμός και η ψυχαγωγία μπορούν να αποτελέσουν ασπίδα κατά της χρήσης εξαρτησιογόνων ουσιών; Είναι καθοριστικός ο ρόλος τους;

Γ.Ε.: Ο ρόλος τους δεν είναι καθοριστικός. Να επισημάνω το φαινόμενο του ντοπαρίσματος ανάμεσα στους αθλητές, που είναι και επίκαιρο στη χώρα μας. Από την εμπειρία μου, άτομα του αθλητικού χώρου μπήκαν στα ναρκωτικά. Η υγιής στάση ζωής βοηθάει στην αποφυγή της χρήσης ναρκωτικών. Ενθαρρυντικές στη χρήση ναρκωτικών είναι οι κοινωνικές συνθήκες. Παύει να υφίσταται η πραγματική επικοινωνία. Η φυσική παρουσία του άλλου παίζει σημαντικό ρόλο στη ψυχική μας υγεία. Η υιοθέτηση ενός υγιούς και ισορροπημένου τρόπου ζωής βοηθάει αρκετά για την αποφυγή χρήσης ναρκωτικών.

Η.Λ.: Επειδή τα έργα πάντοτε είναι καλύτερα από τα λόγια, που έγκειται ο ρόλος του Κέντρου Πρόληψης «Ορφέας» στην τοπική κοινωνία;

Γ.Ε.: Ο «Ορφέας» έχει σαν στόχο την πρωτογενή πρόληψη. Απευθύνεται σε υγιείς οικογένειες, σε υγιή άτομα, ώστε να προβληματιστούν τα μέλη της κοινωνίας και ειδικότερα τα παιδιά και να πουν «όχι» στα ναρκωτικά. Από το 1999 μέχρι σήμερα, το έργο του «Ορφέα» εστιάζεται κυρίως στη σχολική κοινότητα και στους γονείς. Έχουν αναπτυχθεί και συνεχίζουν να αναπτύσσονται συνεργασίες με την Α/θμια και τη Β/θμια Εκπ/ση καθώς και με τους Παιδικούς Σταθμούς του Δήμου Κομοτηνής. Στους Παιδικούς Σταθμούς το αντικείμενό μας δεν είναι βέβαια η πρόληψη των ναρκωτικών αλλά η βελτίωση της επικοινωνίας μεταξύ γονέων και παιδιών. Επίσης, κομμάτι του έργου του «Ορφέα» αφορά τις μειονοτικές οικογένειες με διαπολισμικές, όπως ονομάζουμε, δράσεις. Η μειονοτική οικογένεια παρουσιάζει ακόμη πιο παραδοσιακά χαρακτηριστικά και πλήττεται ακόμη περισσότερο από τις ραγδαίες αλλαγές στα μοντέλα, κυρίως τα κοινωνικά, της σύγχρονης εποχής.

Η.Λ.: Μπορεί κάποιος να υποστηρίξει και να συμβάλει στο έργο του «Ορφέα» εθελοντικά;

Γ.Ε.: Το Κέντρο Πρόληψης «Ορφέας» έχει δεχτεί κατά καιρούς εθελοντές. Όσοι ενδιαφέρονται να πάρουν μέρος εθελοντικά στο έργο του «Ορφέα», μπορούν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον στο τηλέφωνο 25310 81750. Από μια απλή ενημέρωση, ο ενδιαφερόμενος θα μπορούσε να κατατοπιστεί πληρέστερα για το έργο του «Ορφέα» και αν το επιθυμεί, μπορεί να συμμετέχει σε μια ομάδα συζήτησης και προβληματισμού όσον αφορά τους νέους και τις παθολογικές εξαρτήσεις.

Η.Λ.: Εδώ και περίπου έναν χρόνο διεξάγεται από τη Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η «Ευρωπαϊκή Δράση για τα Ναρκωτικά» που δίνει τη δυνατότητα στον κάθε πολίτη να γίνει συμμέτοχος της λύσης στο πρόβλημα των ναρκωτικών. Ποια είναι η γνώμη σας για αυτήν την πρωτοβουλία;

Γ.Ε.: Υπάρχουν διάφοροι έγκυροι Οργανισμοί που ασχολούνται με το πρόβλημα των ναρκωτικών, όπως το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τα Ναρκωτικά, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας, ο Ο.ΚΑ.ΝΑ., το ΚΕ.ΘΕ.Α.. Η πρόληψη για τα ναρκωτικά είναι πολύ σημαντική για όλους μας. Η συγκεκριμένη δράση, η «Ευρωπαϊκή Δράση για τα Ναρκωτικά», φαίνεται ότι είναι κάτι πολύ καλό.

Η.Λ.: Ολοκληρώνοντας τις ερωτήσεις της συνέντευξης, πως θα χαρακτηρίζατε τη θέση της χώρας μας στο ευρωπαϊκό σκηνικό όσον αφορά την πρόληψη των ναρκωτικών;

Γ.Ε: Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες χώρες που πήρε μέρος στην προσπάθεια κατά των ναρκωτικών. Μάλιστα, με τη λειτουργία ενός Κέντρου Πρόληψης του Ο.ΚΑ.ΝΑ. περίπου σε κάθε Νομό (72-73 Κέντρα), η χώρα μας αποτελεί «μοντέλο» για όλη την Ευρώπη. Βέβαια, τα Κέντρα αυτά παρουσιάζουν θεσμικά και εργασιακά προβλήματα με σημαντικότερο ίσως αρνητικό το εξειδικευμένο προσωπικό που φεύγει εξαιτίας αυτών των προβλημάτων.